Informacje dla rodziców i opiekunów

1. Ćwiczenia ortoptyczne

Ćwiczenia ortoptyczne są skuteczną metodą poprawy widzenia u dzieci z różnymi problemami wzrokowymi, takimi jak zez, niedowidzenie czy problemy z koordynacją oczu. Te ćwiczenia są wykonywane pod kierunkiem specjalisty ortoptysty i są często stosowane jako uzupełnienie innych form leczenia.

Podczas ćwiczeń ortoptycznych, dzieci uczą się kontrolować i koordynować ruchy oczu, a także zwiększać siłę mięśni oczu. Ćwiczenia te mogą obejmować różnorodne zadania, takie jak śledzenie ruchomego obiektu, przenoszenie spojrzenia z jednego obiektu na drugi, czytanie i pisanie z zastosowaniem różnych technik.
Wprowadzenie ćwiczeń ortoptycznych do planu leczenia u dzieci z problemami wzrokowymi niesie wiele korzyści. Dzieci, które regularnie wykonują te ćwiczenia, zwykle poprawiają swoje zdolności percepcyjne i koordynacyjne, co pomaga im w codziennych czynnościach, takich jak czytanie, pisane czy jazda na rowerze.

Ważne jest, aby ćwiczenia ortoptyczne były wykonywane pod kierunkiem specjalisty ortoptysty, który będzie miał na uwadze indywidualne potrzeby dziecka. Częstotliwość i rodzaj ćwiczeń będą zależeć od konkretnej sytuacji, a specjalista ortopotysta będzie mógł dostosować plan ćwiczeń do potrzeb każdego dziecka.

2. Rehabilitacja wzrokowa u dzieci

to proces, który ma na celu poprawienie funkcji wzrokowych u dzieci z różnymi zaburzeniami widzenia. Zaburzenia te mogą wynikać z różnych przyczyn, takich jak choroby genetyczne, wady wrodzone, wady wzroku, zez, uszkodzenia nerwu wzrokowego.

Rehabilitacja wzrokowa u dzieci może przynieść wiele korzyści, takich jak poprawa ostrości wzroku, poprawa koordynacji ruchów oczu, poprawa percepcji przestrzennej i poprawa samooceny dziecka. Warto pamiętać, że każde dziecko jest inne i wymaga indywidualnego podejścia.

Rehabilitacja wzrokowa u dzieci jest prowadzona przez wykwalifikowanych specjalistów, którzy stosują różne metody i techniki, aby pomóc dziecku w poprawie widzenia. Jedną z metod stosowanych w rehabilitacji wzrokowej u dzieci są ćwiczenia pleoptyczne i ortoptyczne, dzięki którym przeprowadza się:

leczenie niedowidzenia (ćwiczenia pleoptyczne),
leczenie zaburzeń obuocznego widzenia (ćwiczenia ortoptyczne),
ćwiczenia jednoczesnej percepcji,
ćwiczenia zakresu fuzji,
ćwiczenia widzenia przestrzennego i koordynacji wzrokowo – ruchowej,
ćwiczenia ruchomości mięśni gałek ocznych,
ćwiczenia konwergencji,
ćwiczenia rehabilitacyjne aparatu ruchowego oczu przed i po zabiegu operacyjnym w różnego rodzaju zezach.

W czasie ćwiczeń ortoptycznych i rehabilitacji wzrokowej dziecko wymaga stałego nadzoru ortoptysty. Ćwiczenia wykonywane są zwykle trzy razy w tygodniu, a ich częstość maleje po uzyskaniu efektów leczenia. Ważne jest, aby wykonywać w domu ćwiczenia zalecone przez rehabilitanta.

Przy wykonywaniu ćwiczeń ortoptyczno-pleoptycznych wymaga się od pacjenta zdolności skupienia uwagi i rozumienia poleceń, najlepiej rozpocząć je około 3-4 r. ż. W przypadku dzieci niedowidzących, leczenie należy rozpocząć jak najwcześniej, aby jak najszybciej zapobiec utrwalaniu się niedowidzenia.

3. Najczęściej występujące choroby oczu u dzieci

KRÓTKOWZROCZNOŚĆ – wada wzroku, w której osoba chora nie widzi dobrze z daleka, obiekty odległe od oka sa nieostre i zamazane. Wada rozwija się najszybciej u dzieci i młodzieży i zwykle wyhamowuje po zakończeniu wzrostu gałki ocznej (ok.20r.ż.)

U dzieci w ostatnich latach odnotowuje się znaczny wzrost częstości rozwoju krótkowzroczności; mówi się o epidemii krótkowzroczności u dzieci i młodzieży. Jest to niewątpliwie związane z wydłużeniem czasu pracy wzrokowej z bliskiej odległości (komputery, telefony), co stymuluje napięcie akomodacji.

Leczenie krótkowzroczności polega na pełnym wyrównaniu ostrości wzroku i hamowaniu postępu wady, aby nie dopuścić do rozwoju krótkowzroczności wysokiej. Krótkowzroczność wysoka (powyżej -6,5 dioptrii) jest uznana za degeneracyjną chorobę oczu i prowadzić może do ciężkich powikłań łącznie z utratą widzenia. W hamowaniu postępu wady stosuje się zarówno środki farmakologiczne, jak i niefarmakologiczne.

NIEDOWIDZENIE – to niska ostrość wzroku jednego lub – rzadziej – obojga oczu spowodowana nieprawidłową stymulacją wzrokową we wczesnym okresie życia, zwykle wskutek niewyrównanej wady wzroku, zeza lub braku bodźców wzrokowych (np. w zaćmie wrodzonej). Upośledzenie dotyczy widzenia centralnego, obwodowe pole widzenia prawie zawsze pozostaje prawidłowe.

Niedowidzenie można leczyć tylko w dzieciństwie.

Leczenie można rozpocząć najwcześniej w 2–3 roku życia, najpóźniej zaś w 12–13 roku życia. Im wcześniej rozpoczęte leczenie , tym lepsze efekty.

Zaniedbanie leczenia przez rodziców lub opiekunów często skazuje dzieci na praktyczną jednooczność w życiu dorosłym oraz na niepoddającego się korekcji kosmetycznej zeza. Niedowidzenie odpowiada za największą liczbę jednostronnych spadków ostrości wzroku u dzieci.

Do prawie wszystkich utrat widzenia spowodowanych niedowidzeniem można nie dopuścić lub spowodować ich cofnięcie, jeśli odpowiednio szybko podejmie się leczenie.

W każdym przypadku niedowidzenia należy podjąć próbę jego leczenia. Podstawowa metoda leczenia jest obturacja (zasłanianie) oka lepszego. Pozytywne efekty są zależne od odpowiedzialnego zaangażowania rodziców i częstych kontroli.

Ponadto wykonuje się ćwiczenia pleoptyczne. Ćwiczenia takie przeprowadzane są na specjalnych aparatach. Najlepsze efekty uzyskuje się przed ukończeniem 7 roku życia.

W domu zaleca się ćwiczenia celownicze (pisanie w liniach, obrysowywanie konturów obrazków, nawlekanie korali, układanie puzzli, majsterkowanie, modelarstwo, gry komputerowe itp.).

ZABURZENIA AKOMODACJI – powodują zwykle problemy szkolne, niechęć do pisania i czytania, trudności w koncentracji uwagi oraz słabe postępy w nauce. Zwykle w diagnostyce psychologicznej u dziecka podejrzewa się dysleksję.

Mylenie zaburzeń akomodacji z dysleksją jest powszechne. Jeśli dziecko nie widzi dobrze, nie potrafi koncentrować się na tekście, a co za tym idzie- na nauce, nie czyta ze zrozumieniem, nie rozwiązuje zadań, nie nadąża w czytaniu i pisaniu za dziećmi w klasie, nie umie złapać piłki, nie rzuca celnie itd. W wyniku tych problemów dochodzi do obniżenia samooceny i związanych z tym następstw psychologicznych.

ZEZ – to nierównoległe ustawienie obu oczu, oko zwykle ucieka do nosa lub skroni. Taka sytuacja może występować fizjologicznie w pierwszych 3 m-cach życia. Niezależnie od tego, z jakim rodzajem zeza mamy do czynienia (zbieżnym czy rozbieżnym) zawsze wymaga to dokładnego zbadania przez lekarza okulistę.
Najczęstszą przyczyna jest nieskorygowana wada wzroku (nadwzroczność, krótkowzroczność, astygmatyzm) osłabiające widzenie jednego lub obu oczu prowadząc do pogłębiającego się niedowidzenia.

Podstawą leczenia jest dobór korekcji i zapobieganie niedowidzeniu. Leczenie jest długotrwałe i wymaga współpracy ze strony rodziców. Powinno być rozpoczęte wcześnie i zakończone przed 7 r.ż., gdy kończy kształtować się widzenie obuoczne. W leczeniu stosuje się ćwiczenia ortoptyczne. Niektóre postacie wymagają zabiegu operacyjnego.